Agile Metodolojileri, Agile Mühendislik Pratikleri ve Yazılım Proje Yönetimi

Geliştiriciler olarak hepimiz projelerimizin başarıya ulaşmasını isteriz. Ancak, projelerin zamanında ve beklenen kaliteyle tamamlanması için doğru bir proje yönetim metodolojisi kullanmak gerekir. Hangi programlama dilini kullandığınız farketmeksizin, yazılım projeleri de bu kurala tabidir ve Agile metodolojileri, bu projelerin yönetiminde oldukça popüler bir yaklaşımdır. Bu yazıda, yazılım projelerinde Agile metodolojileri nasıl kullanabileceğimizi, mühendislik pratikleri ve proje yönetimini ele alacağız.

Agile Metodolojileri Nedir?

Agile (Çevik) metodolojiler, yazılım geliştirme sürecini esnek, iş birliğine dayalı ve iteratif hale getiren bir yaklaşımdır. Geleneksel yazılım geliştirme metodolojilerinden farklı olarak, Agile daha kısa döngülerle ilerler ve değişikliklere hızlı adapte olabilme yeteneğine sahiptir.

Agile’in Temel Prensipleri

1. Bireyler ve etkileşimler süreçlerden ve araçlardan daha önemlidir.
2. Çalışan yazılım detaylı dokümanlardan daha önemlidir.
3. Müşteri ile iş birliği sözleşme pazarlıklarından daha önemlidir.
4. Değişime uyum sağlamak plana sıkı sıkıya bağlı kalmaktan daha önemlidir.

Bu prensipler, yazılım projelerinde de Agile yaklaşımını benimsemek için yol gösterici olur.

Yazılım Projelerinde Agile Nasıl Kullanılır?

1. Scrum Kullanımı

Scrum Nedir?

Agile metodolojisinin en popüler çerçevelerinden biridir. Esasen, esnek ve yinelemeli bir yazılım geliştirme yaklaşımı sunar. Bu çerçevede, karmaşık projeler küçük ve yönetilebilir parçalara ayrılarak ilerleme sağlanır. Ayrıca, sürekli geri bildirim mekanizması sayesinde süreç boyunca uyarlanabilir bir geliştirme ortamı oluşturulur.

Scrum, belirli roller, olaylar (seremoniler) ve yapılar çerçevesinde çalışır:

Scrum’ın Temel Bileşenleri

• Roller:
  • Product Owner (Ürün Sahibi): Müşteri gereksinimlerini belirler ve backlog’u yönetir.
  • Scrum Master: Takımın Scrum kurallarına uygun çalışmasını sağlar ve engelleri kaldırır.
  • Geliştiriciler: Yazılım geliştirme sürecini yürütür.
• Seremoniler (Toplantılar):
  • Sprint Planning (Sprint Planlama): Sprint başlamadan önce yapılacak işlerin belirlenmesi.
  • Daily Standup (Günlük Toplantı): Takımın her gün kısa bir toplantı yaparak ilerlemeyi tartışması.
  • Sprint Review (Sprint Gözden Geçirme): Sprint sonunda tamamlanan işlerin müşteri veya paydaşlarla paylaşılması.
  • Sprint Retrospective (Sprint Değerlendirme): Takımın sprint sürecini değerlendirerek iyileştirme önerileri getirmesi.
• Bileşenler:
  • Product Backlog: Ürün geliştirme sürecinde yapılması gereken tüm işleri içeren liste.
  • Sprint Backlog: Belirli bir sprint için seçilmiş görevler.
  • Burndown Chart: Sprint boyunca ilerlemeyi gösteren grafik.

Scrum uygularken yazılım projelerinde Spring Boot gibi framework’ler, CI/CD araçları (Jenkins, GitHub Actions) ve test otomasyonu (JUnit, Selenium) büyük fayda sağlar.

2. Kanban ile Geliştirme

Kanban, daha akış bazlı bir Agile metodolojisidir ve çalışmanın şeffaf bir şekilde takip edilmesini sağlar. Yazılım projelerinde Kanban kullanırken Trello, Jira, Asana gibi araçlardan faydalanabilirsiniz.

Örneğin, bir yazılım projesinde Backlog, In Progress, Testing, Done gibi sütunlar oluşturarak her geliştirme aşamasını takip edebilirsiniz.

3. Agile Mühendislik Pratikleri

Agile metodolojisini destekleyen çeşitli mühendislik pratikleri bulunmaktadır. Özellikle yazılım projelerinde bu pratiklerin uygulanması, bir yandan yazılım kalitesini artırırken, diğer yandan geliştirme süreçlerini daha verimli ve sürdürülebilir hale getirir.

Test-Driven Development (TDD)

TDD, kod yazmadan önce testlerin yazılmasını öneren bir yaklaşımdır. Java projelerinde JUnit, Mockito gibi test framework’leri kullanarak TDD uygulayabilirsiniz. TDD’nin temel adımları şunlardır:

1. Başarısız olacak bir test yazacağız.
2. Testi geçecek en basit kod yazacağız.
3. Kod iyileştirilerek (refactor) daha optimize hale getireceğiz.

Continuous Integration (CI) ve Continuous Deployment (CD)

CI/CD, Agile süreçlerinde kod değişikliklerinin sürekli olarak test edilmesini ve üretime alınmasını sağlar. Java projelerinde Jenkins, GitHub Actions, GitLab CI/CD gibi araçlar kullanarak sürekli entegrasyon süreçlerini yönetebilirsiniz.

Pair Programming ve Code Review

Agile metodolojilerinde ekip çalışması önemlidir. Java projelerinde pair programming (ikili programlama) yaparak kod kalitesini artırabilirsiniz. Ayrıca, GitHub, GitLab, Bitbucket gibi platformları kullanarak kod incelemeleri (Code Review) yapabilirsiniz.

Refactoring (Kod İyileştirme)

Kodun işlevselliğini değiştirmeden temizlenmesi ve optimize edilmesi, Agile mühendislik pratiklerinin temelini oluşturur. Buna bağlı olarak, yazılım projelerinde kod tekrarını önlemek ve bakım kolaylığı sağlamak amacıyla refactoring tekniklerinden faydalanabilirsiniz.

Collective Code Ownership (Ortak Kod Sahipliği)

Kod, belirli bir geliştiriciye ait değildir. Bunun yerine, herkes kodu değiştirebilir, geliştirebilir ve hata düzeltebilir. Bu sayede, ekip içinde bilgi paylaşımı artar ve kodun daha sağlam olması sağlanır.

Örnek

Bir geliştirici tatile çıktığında, onun yazdığı modül üzerinde başka bir ekip üyesi rahatlıkla geliştirme yapabilir. Kodun tüm ekipçe anlaşılır olması, yorumlanabilir ve erişilebilir tutulması bu pratiğin temelidir. Genellikle açık ve sade kodlama stilleriyle, ortak rehberlerle ve pair programming ile desteklenir.

Automated Testing (Otomatik Testler)

Unit testler, entegrasyon testleri, performans testleri gibi otomatik testler, yazılımın doğruluğunu sürekli olarak kontrol etmeye yardımcı olur. Ayrıca, CI/CD süreçleriyle entegre edilerek hatalar erken aşamada yakalanır.

Örnek

Java ile yazılmış bir API’nin her metodunu test eden JUnit testleri, kod her push edildiğinde Jenkins tarafından çalıştırılır. Eğer testlerden biri başarısız olursa, geliştirme süreci durdurulur ve hata giderilmeden kod canlıya alınmaz.

Behavior-Driven Development (BDD – Davranış Odaklı Geliştirme)

BDD, TDD’nin bir adım ötesine geçerek, yazılımın kullanıcı davranışlarını temel alan senaryolarla test edilmesini içerir. Özellikle, Gherkin gibi dillerle yazılan senaryolar, yazılımın iş gereksinimlerini daha iyi anlamaya yardımcı olur.

Örnek

Özellik: Üye giriş sistemi  
  Senaryo: Doğru bilgilerle giriş yapılması  
    Diyelim ki kullanıcı giriş sayfasında  
    Ve kullanıcı doğru e-posta ve şifreyi girer  
    O zaman kullanıcı kontrol paneline yönlendirilir

Bu yaklaşım, ürün sahibi, geliştirici ve testçi arasında ortak bir anlayış oluşmasını sağlar.

Infrastructure as Code (IaC – Kod Olarak Altyapı Yönetimi)

Sunucu yapılandırmalarını ve altyapıyı manuel olarak yönetmek yerine, bunun yerine, kod olarak tanımlayıp sürüm kontrolüne almak tercih edilir. Böylece, otomasyon sağlanır ve hızlı dağıtımlar yapılabilir.

Örnek

Terraform kullanarak AWS üzerinde bir EC2 sunucusunun, S3 bucket’ının ve güvenlik ayarlarının tek bir .tf dosyası ile oluşturulması mümkündür. Bu yapılandırma kodu versiyon kontrolüne dahil edilerek tüm ekip tarafından takip edilebilir.

Feature Toggles (Özellik Bayrakları)

Production ortamında çalışan yazılımda belirli özellikleri açıp kapatmaya yarayan tekniklerdir. Bu şekilde, yeni özellikleri dağıtmak için kodu yeniden dağıtmaya gerek kalmadan, belirli kullanıcılar için aktif hale getirmek mümkündür.

Örnek

Yeni bir ödeme sistemi modülü geliştirdiniz. Ancak bu özelliği sadece beta kullanıcılarına açmak istiyorsunuz. Uygulama içerisinde isNewPaymentSystemEnabled(userId) gibi bir kontrol yapısıyla, bu kullanıcıya özel yeni arayüz aktif hale gelirken, diğer kullanıcılar eski sistemi görmeye devam eder.

Lean Software Development (Yalın Yazılım Geliştirme)

Genel olarak, gereksiz iş yükünü azaltarak müşteri ihtiyaçlarına odaklanan bir yaklaşımdır. Sonuç olarak, iş süreçlerini optimize eder, hızlı teslimatı teşvik eder ve israfları minimize eder.

Örnek

Müşterinin bir raporlama özelliği istediğini düşünelim. Ancak öncelikli olan yalnızca belirli bir metrik olacak. Yalın yaklaşımda ekip önce bu metrik gösterimini geliştirir, ardından müşteriyle test eder ve geri bildirime göre ilerler. Böylece ekip, aylar sürecek geliştirmeler yapmak yerine kısa vadeli ve ölçülebilir adımlarla ilerlemiş olacaktır.

Domain-Driven Design (DDD – Alan Odaklı Tasarım)

Yazılımın gerçek dünya iş süreçlerini daha iyi modelleyebilmesi için domain (iş alanı) bilgisine odaklanan bir tasarım yaklaşımıdır. Bu sayede, kodun iş mantığını daha iyi yansıtması ve esnek olması sağlanır.

Örnek

Bir e-ticaret sisteminde Sipariş, Ödeme, Kargo gibi kavramlar farklı domain bounded context’lerinde ele alınır. Sipariş domain’inde sipariş durumu ile ilgili tüm işlemler tanımlanırken, ödeme domain’i bu işten ayrıdır. Böylece her domain kendi iş mantığını barındırır ve kod okunabilirliği ile sürdürülebilirliği artar.

Mob Programming (Toplu Programlama)

Tüm ekibin tek bir bilgisayar üzerinde çalışarak kod geliştirdiği bir tekniktir. Bu uygulama, takım içi iletişimi ve iş birliğini önemli ölçüde artırır.

Örnek

Yeni bir özelliğin mimarisine karar verilmesi gerektiğinde, ekip üyeleri sırayla klavye kontrolünü alarak kodu birlikte yazar. Diğerleri tartışır, yönlendirir ve anlık geri bildirim verir. Bu süreç, bilgi paylaşımını en üst seviyeye çıkarır ve ekipte bireysel bağımlılıkları azaltır.

Kanban ve Scrum ile Süreç Yönetimi

Yukarıda aslında ayrıntılı açıkladım ama sonuçta bu bir Agile Mühendislik Pratiği olduğundan başlık olarak buraya da ekledim.

Agile süreci yönetmek amacıyla, genellikle Kanban ve Scrum gibi metodolojiler kullanıyoruz.
Bir yandan Kanban sürekli akışa odaklanarak işlerin kesintisiz ilerlemesini sağlarken, öte yandan Scrum ise iteratif geliştirme yaklaşımıyla, belirli zaman dilimlerinde fonksiyonel yazılımın teslim edilmesini mümkün kılar.

Agile Kullanmanın Avantajları ve Zorlukları

Avantajlar

• Hızlı geri bildirim mekanizması
• Daha esnek geliştirme süreci
• Takım içinde daha iyi iş birliği
• Kaliteli ve müşteri beklentilerini karşılayan yazılım
• Daha az hata ile üretime çıkan kod

Zorluklar

• Planlama süreci karmaşık olabilir
• Deneyimsiz ekipler için adaptasyon süreci uzun sürebilir
• Agile sürecini doğru şekilde uygulamak için disiplin gerekir
• CI/CD süreçlerini kurmak başlangıçta zaman alabilir

Sonuç

Yazılım projelerinde Agile metodolojilerini kullanarak hem ekip çalışmasını güçlendirip hem de yazılım geliştirme sürecini daha verimli hale getirebilirsiniz. Scrum, Kanban, TDD gibi yaklaşımları ihtiyacınıza göre kullanarak projelerinizin başarıya ulaşmasını sağlayabilirsiniz. Unutmayın, Agile sadece bir metodoloji değil, aynı zamanda bir zihin yapısıdır!